THIANGHLIMNA : MIPAT HMEICHHIATNA KAWNGAH
Nangnin
mi hmangaih chuan ka thupekte chu in zawm ang - Johana 14:15
Tupawh
mi duh lova, ka thusawite vawng lo chuan thiam loh chantirtu pakhat a nei a ni,
ka
thusawi
kha, kha mi thu ngei khan, ni kin niah chuan amah chu thiam loh a la chantir
ang.
Johana
12:48
Kum 2013 ani a,
technology leh communication ten a zir tawh em avangin khawvel a zim
zo tawh a, khawi hmun
pawh hi kan ram ang maiin kan hre zung zung tawh mai a, chu chu a
tangkaiin a pawimawh em
em mai a, ka sawi tum ber hi IT hmansualna lam nilovin Mipat
hmeichhiatna hmansualna
kawng ni mahsela, a bulthut chu media leh information technology
that em vang ani tih hi
ka sawi hmasa duh a ni.
Khawvela Entertainment
(ennawm) chhuahtu lian leh tluktu reng reng awmlo chu
America rama ‘Hollywood
land’ atanga lo chhuak a ni a, he hollywood land hi kum 1920 vela
USA a Los Angeles
khawpuia din tan a ni a, kum 1949 khan ‘land’ tih chu paih niin tuna kan
hriadan ber ‘Hollywood’
tih hi alo ni ta a ni. Kan hriatreng atana tha chu he Hollywood hi
ennawm siamna hmun, film
industry/movies recording studio ropui tak mai ani a, ram emaw
khua emaw ani lova,
entertainment siamna hmun a ni a, he hmun atanga chhuak kan hmuh
thin te hi sap ho
nungchang ni lovin, sap ho nungchang anga lang tura film siam chawp a ni. A
tak taka khawlaia inkap
a, mi pakhatin rampum a chhanhim te hi atak ni lovin, ‘lemchan’ ani a,
chutiang bawkin zalen taka nula leh tlangval mipat hmeichhiatna hmanna te hi
sap ho tihdan
sa hrim hrim nilovin ‘lemchan’ a ni.
Nasa tak maia
Entertainment-in culture leh society a control tak mai avang chuan a
thiltihtheihna a nasa ani
tih chu zep rual ani ta lova, mi tam takin eizawnna atan an luhchilh ta
a, hollywood chu ram
emaw, culture pakhat ang maia ngaih theih khawpin khawvel
dengchhuakin a thang lian
ta a, khawvel hnam tin, ramtin chu he ‘hollywood culture’, culture
le
h society tak tak ni miah
silo, ‘khawtlang leh nundan hrim hrim’ ang mai, mahse ennawm mai
nisi hian khawi ram pawh
hi a rawn chiahpiah chho ta a ni. A thiltihtheihna a nasat em avang
chuan anmahni sapho ngei
pawh chu, chu ‘hollywood culture’ chuan a brainwash (thluak suk)
sak zo ta a, khawlaia
silai hmehpuahna te, damdawi leh ruihtheihthil tawlhruk leh hmansual
thu ah te, zalen taka
nula leh tlangval nichunga mipat hmeichhiatna hman pawisaklohna te a
thlen ta a, chutiang
bawkin he culture in a tuam khawvel pum mai chu kan ‘thluak suk’ sak kan
ni zo ta a, nalh taka
Pathian pawisawina; Setana hmanraw \ha ber mai ani ta anih hi!
America ram ngei hi
Kristian tamna ram ani a, Christopher Columbus-an America ram a
hmuh chhuah kum 1490 chho
vel atang khan America ramah hian mi an awm tan tawh a, tih
tham erawh an la ni lova,
tin, hemi hma hian red indians te, hnam chekhnawk tete te chu lo
awm tawh mahsela, anni
pawh hi tih tham an la ni chuang lova, America alo din tanna tur atana
he rama sulsutu zinga
sawi tak mai, group hmasaber mai te chu Pathian thu hriltute anni tlat a
ni. Heng mite hi Edward
Winslow-a te niin Mayflower lawng hmangin, kum 1621; Columbusa hnu kum 131
velah america ram hi thleng vein, rinna chu an nun laimu atan an hmanga,
tuipui zinkawng hlauhawm
tak chu kaltlangin, sakhaw zalen leh nunthar neih beiseiin khawvel
thar chu an chuangkai a
ni. Heng mite hian inremna leh indona tepawh paltlangin, america
ram hi an dinchho ta a,
chumi avang chuan america ram hi alo din tan atangin kristianna nen
a kalkawp tlat reng a,
kum 1864 atanga kum 1957 thleng kha chuan “In God we trust” (Pathianah
kan innghat) tih hi an
pawisa ah pawh chhutkai ani reng thin nghe nghe a ni. Chungte avang
chuan, uluk takin han
ngaihtuah la, Pathianin a phalloh, inneih hmaa mipat hmeichhiatna hman
hi america culture
anilova, a hnu a hollywood culture, film industry brainwash (thluaksuk) na
mai ani tih hi a fiah hle
a ni.
Ni!
Kan Pathian hian innei lova mipat hmeichhiatna hman hi a duh loh zawng anih
avangin
tirhkohte pawh khan an lo sawi uar thin hle a, kan mizo bible ah hian
‘inngaihna’ ti tein ziah a
ni tlangpui a, a ril lovin, a ngaihpawimawhawmlo hmel hle in a hriat a,
saptawngah chuan,
‘fornication’ tiin sawi ani a, chumi awmzia chu, ‘innei ni si lova mipat
hmeichhiatna hman’
tihna a ni. Chu chuan, ‘nula leh tlangval nih laia mipat hmeichhiat hmante’,
‘nupui emaw pasal
emaw neilaiin midang a mutpuite’ leh ‘pawngsualte’ a huam vek a, eng anga in
hmangaiha,
innei mai tur pawh nise, “innei” ni lova, inneih hma a mipat hmeichhiatna hman
hrim hrim
hi fornication (inngaihna) chu ani a, chu chu Pathian ngaiha sual a ni.
Thuthlung thar bikah chuan, I Kor 7:2 thu a “Nimahsela inngaihnate a awm thin
avangin
mipain nupui bik nei theuh sela, hmeichhia pawhin pasal bik nei theuh rawh se.”
tih ziak a,
“inngaihna” a tih hi “innei ni si lova mipat hmeichhiatna hman” a ni a, “mipat
hmeichhiatna
hman an duh chuan inneih tur a ni” tihna a ni. Bung 6:17 thu a, “Lalpa zawm
erawh chu
amah nen thlarau pumkhat an ni. Inngaih hi tlansan rawh u. Mihring thil tihsual
tinreng hi
taksa pawn lamah a ni; mi ngaih hmang erawh chuan ama taksa chungah thil a
tisual a ni.” tih
thu a “inngaihna” tih pawh hi “innei
ni si lova mipat hmeichhiatna hman” tho ani a, Hebrai
13:4 thu “Mi zawng zawng zingah inneih hi chawimawiin awm sela, khum pawh
tihbawlhhlawh
lovin awm rawh se; inngaite leh uirete chu Pathian in a ngaihtuah dawn si a”
tih thu a,
“inngaihna” tih pawh hi “innei ni si lova mipat hmeichhiatna hman” tho ani bawk
a ni. (Mathaia
5:27-32; 15:19-20; 19:9, Mark 10:11-12, Luka 16:18, I Kor 5:1; 6:9-13; 10:13,
Galatia 5:19-
21, Eph 5:3, Kol 3:5, I Thes 4:3-4, I Tim 1:10, Juda 1:7,Thupuan 9:21; 21:8;
22:15).
Mark 7:20-23 ah chuan, “Tin, amah vekin, “Mihring kawchhung ata lo chhuak
chuan,
chu ngei chuan mihring a tibawlhhlawh thin a ni. Kawchhunga mi, mihring
thinlung atangte
chuan ngaihtuahna sualte a lo chhuak si thin; inngaihna te, rukrukna te,
tualthahna te, uirena
te, awhna te, sualna te, bumna te, hurna te, itsikna te, sawichiatna te,
chapona te, atna te hi;
chung thil sual zawng zawngte chu kawchhung atangin a lo chhuak a, mihring chu
a
tibawlhhlawh thin,” tih ziak a ni.
Leviticus 11:45 ah chuan Pathian chuan “In Pathian ni tura Aigupta ram ata
hruai chhuak
chhotu che u LALPA chu ka ni si a: kei ka thianghlim si a, chuvangin nangni
pawh in
thianghlim tur a ni.” tih hi a sawi a, Pathian chu a thianghlim a, amah ringtu
chu a thianghlim
tur ani tih hi Pathian thuchhuak a ni. Hei chiah chiah tho hi Thuthlung thar
hunah Petera
chuan a lehkhathawn pakhatna bung 1:16 ah chuan ““Nangni in thianghlim tur a
ni, kei ka
thianghlim si a” tih ziak ani” tiin a rawn sawi nawn leh bawk a ni. Pathian
ringtu leh Pathian
hmangaihtu chuan a thupek hi kan zawm ngei ngei tur ani a, thupek zawm silo chu
hmangaihtu
a chhiar tlak ani ngai lo. “Nangnin mi hmangaih chuan ka thupekte chu in zawm
ang” (John
14:15) tih ziak a ni.
Chuvang chuan Bible hian chiang takin innei ni silova mipat hmeichhiatna hman
hi a lawm
lo ani tih a chiang a, lawm loh ahnehin “sual”-ah a ngai zawk ani tih kan hmu a
ni. Tirhkoh Paula
chuan I Kor 6:9-10 ah “mi fel lote chuan Pathian ram an luah lo vang tih in hre
lo em ni le? Bumin
awm suh u; inngaih hmangte emaw, milem betute emaw, uirete emaw, mi hurte emaw,
mawngkawhurte emaw, ruk hmangte emaw, mi duhamte emaw, zu ruih hmangte emaw, mi
hau
hmangte emaw, hleprute emawin Pathian ram an luah lo vang” tiin a sawi nghe
nghe a ni.
Kan hriatloh lai hian kan thluak suksak kan ni thei a, mi brainwash (thluak
suk) anih
chuan, thil pawi chu a pawina a hrelova, thianglo chu a thianlohna a hre tawhlo
thin a, chu chu
bumna chu a ni. Evi pawh kha ei loh tur thei kha, ‘ei rawh’ tih ani lova, thiam
taka thlemin, a
thluak suk ani a, ei kha a pawina a hre talo mai a ni!, chu chu setana
thiamthil, thiltithei tak mai
chu a ni. Khawvel chu eng kawng pawhin a kal thei a, thiamna leh finna a pun
zel dawn avangin
nundan leh hawiher te pawh a danglam zel thei anga, amaherawh chu kan Pathian
thu erawh
a pangngai reng dawn a ni. Keini kristian, Pathian ringtu leh hmangaihtu, Lalpa
Pathian chu
thinlung zawng zawng, rilru zawng zawng leh chakna zawng zawnga hmangihtute tan
chuan
buaina tur reng reng hi awm awmlo tak a ni! Khawvel hi kan Pathian anih loh
avangin; kan
Pathian thu hi kan zawm tlat tur chu ani si a. Khawvel a danglam avangin a thu
hi a inher
danglam ve lova, a thu ah ngei hian lo kal lehin, a thu ngei hmang hian ro ala
rel dawn tih kan
hre si a.
Hmangaihnalaltlingzova,
Zonuam.
North Mizoram District, UPC (NEI)