Thursday, 11 January 2024

THIANGHLIMNA : MIPAT HMEICHHIATNA KAWNGAH -Hmangaihnalaltlingzova, Zonuam. North Mizoram District, UPC (NEI)

 

THIANGHLIMNA : MIPAT HMEICHHIATNA KAWNGAH


Nangnin mi hmangaih chuan ka thupekte chu in zawm ang - Johana 14:15
Tupawh mi duh lova, ka thusawite vawng lo chuan thiam loh chantirtu pakhat a nei a ni, ka
thusawi kha, kha mi thu ngei khan, ni kin niah chuan amah chu thiam loh a la chantir ang.
Johana 12:48
Kum 2013 ani a, technology leh communication ten a zir tawh em avangin khawvel a zim
zo tawh a, khawi hmun pawh hi kan ram ang maiin kan hre zung zung tawh mai a, chu chu a
tangkaiin a pawimawh em em mai a, ka sawi tum ber hi IT hmansualna lam nilovin Mipat
hmeichhiatna hmansualna kawng ni mahsela, a bulthut chu media leh information technology
that em vang ani tih hi ka sawi hmasa duh a ni.
Khawvela Entertainment (ennawm) chhuahtu lian leh tluktu reng reng awmlo chu
America rama ‘Hollywood land’ atanga lo chhuak a ni a, he hollywood land hi kum 1920 vela
USA a Los Angeles khawpuia din tan a ni a, kum 1949 khan ‘land’ tih chu paih niin tuna kan
hriadan ber ‘Hollywood’ tih hi alo ni ta a ni. Kan hriatreng atana tha chu he Hollywood hi
ennawm siamna hmun, film industry/movies recording studio ropui tak mai ani a, ram emaw
khua emaw ani lova, entertainment siamna hmun a ni a, he hmun atanga chhuak kan hmuh
thin te hi sap ho nungchang ni lovin, sap ho nungchang anga lang tura film siam chawp a ni. A
tak taka khawlaia inkap a, mi pakhatin rampum a chhanhim te hi atak ni lovin, ‘lemchan’ ani a,
chutiang bawkin zalen taka nula leh tlangval mipat hmeichhiatna hmanna te hi sap ho tihdan
sa hrim hrim nilovin ‘lemchan’ a ni.
Nasa tak maia Entertainment-in culture leh society a control tak mai avang chuan a
thiltihtheihna a nasa ani tih chu zep rual ani ta lova, mi tam takin eizawnna atan an luhchilh ta
a, hollywood chu ram emaw, culture pakhat ang maia ngaih theih khawpin khawvel
dengchhuakin a thang lian ta a, khawvel hnam tin, ramtin chu he ‘hollywood culture’, culture
le
h society tak tak ni miah silo, ‘khawtlang leh nundan hrim hrim’ ang mai, mahse ennawm mai
nisi hian khawi ram pawh hi a rawn chiahpiah chho ta a ni. A thiltihtheihna a nasat em avang
chuan anmahni sapho ngei pawh chu, chu ‘hollywood culture’ chuan a brainwash (thluak suk)
sak zo ta a, khawlaia silai hmehpuahna te, damdawi leh ruihtheihthil tawlhruk leh hmansual
thu ah te, zalen taka nula leh tlangval nichunga mipat hmeichhiatna hman pawisaklohna te a
thlen ta a, chutiang bawkin he culture in a tuam khawvel pum mai chu kan ‘thluak suk’ sak kan
ni zo ta a, nalh taka Pathian pawisawina; Setana hmanraw \ha ber mai ani ta anih hi!
America ram ngei hi Kristian tamna ram ani a, Christopher Columbus-an America ram a
hmuh chhuah kum 1490 chho vel atang khan America ramah hian mi an awm tan tawh a, tih
tham erawh an la ni lova, tin, hemi hma hian red indians te, hnam chekhnawk tete te chu lo
awm tawh mahsela, anni pawh hi tih tham an la ni chuang lova, America alo din tanna tur atana
he rama sulsutu zinga sawi tak mai, group hmasaber mai te chu Pathian thu hriltute anni tlat a
ni. Heng mite hi Edward Winslow-a te niin Mayflower lawng hmangin, kum 1621; Columbusa hnu kum 131 velah america ram hi thleng vein, rinna chu an nun laimu atan an hmanga,
tuipui zinkawng hlauhawm tak chu kaltlangin, sakhaw zalen leh nunthar neih beiseiin khawvel
thar chu an chuangkai a ni. Heng mite hian inremna leh indona tepawh paltlangin, america
ram hi an dinchho ta a, chumi avang chuan america ram hi alo din tan atangin kristianna nen
a kalkawp tlat reng a, kum 1864 atanga kum 1957 thleng kha chuan “In God we trust” (Pathianah
kan innghat) tih hi an pawisa ah pawh chhutkai ani reng thin nghe nghe a ni. Chungte avang
chuan, uluk takin han ngaihtuah la, Pathianin a phalloh, inneih hmaa mipat hmeichhiatna hman
hi america culture anilova, a hnu a hollywood culture, film industry brainwash (thluaksuk) na
mai ani tih hi a fiah hle a ni.

Ni! Kan Pathian hian innei lova mipat hmeichhiatna hman hi a duh loh zawng anih avangin
tirhkohte pawh khan an lo sawi uar thin hle a, kan mizo bible ah hian ‘inngaihna’ ti tein ziah a
ni tlangpui a, a ril lovin, a ngaihpawimawhawmlo hmel hle in a hriat a, saptawngah chuan,
‘fornication’ tiin sawi ani a, chumi awmzia chu, ‘innei ni si lova mipat hmeichhiatna hman’
tihna a ni. Chu chuan, ‘nula leh tlangval nih laia mipat hmeichhiat hmante’, ‘nupui emaw pasal
emaw neilaiin midang a mutpuite’ leh ‘pawngsualte’ a huam vek a, eng anga in hmangaiha,
innei mai tur pawh nise, “innei” ni lova, inneih hma a mipat hmeichhiatna hman hrim hrim
hi fornication (inngaihna) chu ani a, chu chu Pathian ngaiha sual a ni.
Thuthlung thar bikah chuan, I Kor 7:2 thu a “Nimahsela inngaihnate a awm thin avangin
mipain nupui bik nei theuh sela, hmeichhia pawhin pasal bik nei theuh rawh se.” tih ziak a,
“inngaihna” a tih hi “innei ni si lova mipat hmeichhiatna hman” a ni a, “mipat hmeichhiatna
hman an duh chuan inneih tur a ni” tihna a ni. Bung 6:17 thu a, “Lalpa zawm erawh chu
amah nen thlarau pumkhat an ni. Inngaih hi tlansan rawh u. Mihring thil tihsual tinreng hi
taksa pawn lamah a ni; mi ngaih hmang erawh chuan ama taksa chungah thil a tisual a ni.” tih

thu a “inngaihna” tih pawh hi “innei ni si lova mipat hmeichhiatna hman” tho ani a, Hebrai
13:4 thu “Mi zawng zawng zingah inneih hi chawimawiin awm sela, khum pawh tihbawlhhlawh
lovin awm rawh se; inngaite leh uirete chu Pathian in a ngaihtuah dawn si a” tih thu a,
“inngaihna” tih pawh hi “innei ni si lova mipat hmeichhiatna hman” tho ani bawk a ni. (Mathaia
5:27-32; 15:19-20; 19:9, Mark 10:11-12, Luka 16:18, I Kor 5:1; 6:9-13; 10:13, Galatia 5:19-
21, Eph 5:3, Kol 3:5, I Thes 4:3-4, I Tim 1:10, Juda 1:7,Thupuan 9:21; 21:8; 22:15).
Mark 7:20-23 ah chuan, “Tin, amah vekin, “Mihring kawchhung ata lo chhuak chuan,
chu ngei chuan mihring a tibawlhhlawh thin a ni. Kawchhunga mi, mihring thinlung atangte
chuan ngaihtuahna sualte a lo chhuak si thin; inngaihna te, rukrukna te, tualthahna te, uirena
te, awhna te, sualna te, bumna te, hurna te, itsikna te, sawichiatna te, chapona te, atna te hi;
chung thil sual zawng zawngte chu kawchhung atangin a lo chhuak a, mihring chu a
tibawlhhlawh thin,” tih ziak a ni.
Leviticus 11:45 ah chuan Pathian chuan “In Pathian ni tura Aigupta ram ata hruai chhuak
chhotu che u LALPA chu ka ni si a: kei ka thianghlim si a, chuvangin nangni pawh in
thianghlim tur a ni.” tih hi a sawi a, Pathian chu a thianghlim a, amah ringtu chu a thianghlim
tur ani tih hi Pathian thuchhuak a ni. Hei chiah chiah tho hi Thuthlung thar hunah Petera
chuan a lehkhathawn pakhatna bung 1:16 ah chuan ““Nangni in thianghlim tur a ni, kei ka
thianghlim si a” tih ziak ani” tiin a rawn sawi nawn leh bawk a ni. Pathian ringtu leh Pathian
hmangaihtu chuan a thupek hi kan zawm ngei ngei tur ani a, thupek zawm silo chu hmangaihtu
a chhiar tlak ani ngai lo. “Nangnin mi hmangaih chuan ka thupekte chu in zawm ang” (John
14:15) tih ziak a ni.
Chuvang chuan Bible hian chiang takin innei ni silova mipat hmeichhiatna hman hi a lawm
lo ani tih a chiang a, lawm loh ahnehin “sual”-ah a ngai zawk ani tih kan hmu a ni. Tirhkoh Paula
chuan I Kor 6:9-10 ah “mi fel lote chuan Pathian ram an luah lo vang tih in hre lo em ni le? Bumin
awm suh u; inngaih hmangte emaw, milem betute emaw, uirete emaw, mi hurte emaw,
mawngkawhurte emaw, ruk hmangte emaw, mi duhamte emaw, zu ruih hmangte emaw, mi hau
hmangte emaw, hleprute emawin Pathian ram an luah lo vang” tiin a sawi nghe nghe a ni.
Kan hriatloh lai hian kan thluak suksak kan ni thei a, mi brainwash (thluak suk) anih
chuan, thil pawi chu a pawina a hrelova, thianglo chu a thianlohna a hre tawhlo thin a, chu chu
bumna chu a ni. Evi pawh kha ei loh tur thei kha, ‘ei rawh’ tih ani lova, thiam taka thlemin, a
thluak suk ani a, ei kha a pawina a hre talo mai a ni!, chu chu setana thiamthil, thiltithei tak mai
chu a ni. Khawvel chu eng kawng pawhin a kal thei a, thiamna leh finna a pun zel dawn avangin
nundan leh hawiher te pawh a danglam zel thei anga, amaherawh chu kan Pathian thu erawh
a pangngai reng dawn a ni. Keini kristian, Pathian ringtu leh hmangaihtu, Lalpa Pathian chu
thinlung zawng zawng, rilru zawng zawng leh chakna zawng zawnga hmangihtute tan chuan
buaina tur reng reng hi awm awmlo tak a ni! Khawvel hi kan Pathian anih loh avangin; kan
Pathian thu hi kan zawm tlat tur chu ani si a. Khawvel a danglam avangin a thu hi a inher
danglam ve lova, a thu ah ngei hian lo kal lehin, a thu ngei hmang hian ro ala rel dawn tih kan
hre si a.

Hmangaihnalaltlingzova, Zonuam.
North Mizoram District, UPC (NEI)

No comments:

Post a Comment

A UPA ZAWKIN A NAUPANG ZAWK RAWNG A BAWL ANG. Lalramenga

 A UPA ZAWKIN A NAUPANG ZAWK RAWNG A BAWL ANG..  Essauva leh Jakoba chungchang sawina a ni a, Essauva ka hua, Jakoba ka hmangaih tiin Lalpan...