NI
3 LEH ZAN 3
Evan.
K. Vanlalhlimpuia Bawngkawn
Chanchintha ziak hrang
hrang Marka, Luka leh Johana te hian Isua Krista hi Kût leh Sabbath atana an
inbuatsaihna ni (Zirtawpni), a thih dar atanga reilo te, a thihni vêkah hian an
phum tih min hrilh vek a (Marka 15:37-47 ; Luka 23:53-56 ; Johana 19:31). tin,
kar khata ni hmasaberah a tholeh a ni tih hi chiang takin an sawi bawk. Chuti a
nih si chuan engtinnge Jona chhinchhiahna anga ni thum leh zan thum lei kawchhungah
a awm theih ang? Engatinge Isua khan a ni li (4) ni ah nilova, nithum tukah ka
tho leh ang a tih tak daih?(Ni thum leh zan thum hi kan pakla hisap ang taka ni
tur chuan chuan ni li (4) ni a a thawh a ngai ngei ngei a ni) Hei hian enge a
tum a, enge a awm zia? a ngial ngan taka nithum, darkar 24 theuh a sawina a ni
em? Nge engtik emaw chhung hun bik, entirna hmanga sawina mai a ni zawk? Thuthlung Hlui lamah kan en chuan Isua
Krista’n “ni thum leh zan thum” chhinchhiahna a sawi anga hun chhiarna hi tawng
kauchheh pakhat, nikhat atana darkar 24 chiah chiah kawk kherlo, ni pumhlum
kherlo pawh nikhata chhiar fo a ni tih kan hmu a, he thu hmanga Juda ten an
sawi awmzia leh an kawh tir thin hi anmahni, Juda te chhiardan leh chhût dan
mil zela an sawi thin a ni. Juda te zingah an in zirtirna thu pakhat chu hunbi
an chhiar reng reng hian ni pumhlum kherlo pawh nikhat a pawm zel tur a ni tih
a ni. Isua Krista kha Zirtawpni dar 3 vela thi ah ngaih a ni a, chuti a nih
chuan dar 6 rik hma (Sabbath in tan hma) in darkar thum chhung ruang sawngbawla
phum fel theihna hun an nei tihna a ni. Hetih hunlai hian Rome ho hian darkar
khat tlinglo zelah hian ruang pakhat hi phum turin an peih hman a, darkar khat
a ral meuh chuan an phum hman ngei ngei thin tih chanchin ziakna ah kan hmu
bawk. Juda te Talmud leh Babylonian Jerusalem Talmud (Judate Commentary) chuan
nikhat huamchhung a nih phawt chuan engtik chhung (period) pawh nise, nikhat
pumhlumah chhiar/pawm vek a ni tih a sawi bawk.
Chuti a nih chuan Judate chhutdan leh hisap danah chuan Zirtawpni, Isua
thih hun (tlai dar 3 vel) atanga nitlak hma zawng kha chu eng anga rei emaw
reilo emaw pawh nise ni pumhlum (ni khat leh zan khat anga chhiar tur) a ni
nghal hrim hrim tihna a nih chu. Tichuan, Zirtawpni zan dar 6 atanga Inrinni
dar 6 thleng chu ni khat leh zan khat a ni leh bawk a, Inrinni zan atanga
Pathianni (Sunday) thleng khan nithum ni a pumhlum a chhiar a ni vek ta a ni
tihna a lo ni ta. Chuti a nih chuan Isua Krista kha thlanah khan Zirtawpni hun
thenkhat, (part of Friday) Judate hunbi chhiar danah ni pumhlum a awm a,
Inrinni pumpui (a nihnih ni) a awm leh a, Inrinni tlai nitlak atanga Sunday
thleng (ni thumna) a awm leh bawk. Tichuan, a thihni, Inrinni leh a thawhleh ni
Sunday chu ni pumhlum a an chhiar vek chuan nithum leh zanthum famkimin, he “ni
thum leh zan thum” tawngkam hi entirna nei tawng kauchheh (idioms) pakhat ve
mai, darkar 24 tling kher kher lam nilo tih a chiang ta hle a nih chu. Chumi tichiang leh zual tur chuan Thuthlung
Hlui lama an hun chhiar dan thenkhat hi i han en leh lawk teh ang. Genesis
42:17 ah chuan Josefa khan a unaute kha nithum a tan tir tih kan hmu a, mahse a
châng (verse) dawt leh atanga kan chhiar chhunzawm zel chuan “ni thum” tân tir
tih nisi khan a nithum niah chuan a unaute chu a bia a, a chhuahtir tih kan
hmu. Tin, I Samuela 30:12,13 kan en leh chuan châng 12 ah “ni thum leh zan thum
chaw ei lo leh tui in lo a ni si a” tih kan hmuh laiin chang 13 ah chuan zan
lam sawi lang tawh hauh lovin, a ni thum chiah sawiin “ni thum a ni ta a, ka
dam loh avângin ka puin min kalsan ta mai a ni” a ti leh daih bawk. Chutiang
tho chuan chanchintha ziak hrang hrang a Isua Krista hunlaia “ni m leh zan
thum” kan hmuh fo ang hi a awmzia takah chuan nikhat pumhlum, ni hnih hun
thenkhat (part of the other two days) leh zan hnih chiah kha “ni thum leh zan
thum” a chhiar thin a ni tih Estheri lehkhabu ah pawh hetiang hian kan hmu.
Estheri 4:16 ah “keimah avângin chaw nghei ula, ni thum leh zan thum engmah ei
lo leh in lovin awm rawh u” a ti a, mahse 5:1 ah chuan “Tin, ni thum ni chuan
heti hi a ni a, Estheri chuan a lal silhfen a inbel a, lal rorêlna in zawn taka
lal in hung chhûngah chuan a va ding a” tih kan hmu leh daih thung. Estheri hi
a nithumni ah a inlan a nih si chuan pakla hisap chuan nihnih leh zan hnih
chiah a ni tihna a ni. Ni thum leh zan thum hi literally a darkar 24 chu nise,
Estheri hi a ni li (4) naah a inlan chauh tur a ni. Chu chuan chiang taka a
tihlan chu he thu “ni thum leh zan thum” tih hian darkar 24 pumhlum thak thak
lam a kawk kher lova, Jewish Idioms mai a ni tih hi a ni. Hetiang ang tho hi II
Chro 10:5,12 ; I Lalte 20:29 leh Luka 2:21 a kan hmuh te hi an ni. “Jona kha
nghapui kawchhungah ni thum leh zan thum a awm angin mihring fapa pawh hi lei
kawchhungah ni thum leh zan thum a awm bawk tur a ni” tih thu hi hunbi chiah
chiah sawina lam ni lovin entirnei tawngkam mai a ni. Anmahni Juda te ngei pawh hian Isua thusawi
hi hre rengin roreltu an thurawn a, chumi ang chuan thlân kha nithum ni a thlen
hma zawng sipaite him taka vêntir an ni. Juda te hian Isuan ni thum leh zan
thum tih a sawi lai hian engvangin nge zan thum a tlin theih nan a nithum ni
hian zan an vên thlen tir loh a, engvangin nge ni li (4) na thleng lova nithum
ni thleng chauh vêntir tura an thurawn? A chhan chu anmahni Juda te pawh hian
ni thum leh zan thum tih hi darkar 24 thiau, ni pumhlum, zan pumhlum kher
kherah an ngai lova, an dân pangngai anga awmze neia an tawng kauchheh mai a ni
tih hi a ni.
No comments:
Post a Comment