Saturday, 4 November 2023

Inlarna Ropui chu Bro RT Zuala

 

Inlarna Ropui chu

Bro RT Zuala

Dt 11/06/23 Issue no 23 Chhunzawmna

                Pathianin Daniel  hrilh dan hi kha milim taksa bung hrang hrang khan lalram hrang hrang a entir vek a ni. Lalram tlu tur te leh a lo piang chhuak thar tur Pathianin a lo hmuh tira, Nebukanezara Lalram Babulon pawh sawi telin a lu Rangkachak chu nangmah hi I ni a ti a (chang 38)tichuan Babulon Lalram khan Middle East thlang lam Mediterranean ram thleng rawtin a zauh thla a nih kha mi thil hre zau zawk te sawi danin BC 605 – BC 359 thleng a lu Rangkachak hian a zu huam an ti nghe nghe a ni. Tin, Rangkachak hi Babulon symbolah an hmang a ni, Babulon Pathian Belmurduka an dahna hmun Rangkachak chung nei chhungah Rangkachaka siam thuthlengah thuin Rangkachaka siam bawk dawhkan a hma ah an dah a, Rangkachak atang thova an sian Khawnvar a awm bawk a ni.

                Babulon nun phung hi nawm chenna uchuak tak hi a ang bera. Jeremia chuan Pathian kuta Rangkachak no tiin a sawi chhuak hial a ni Jeremia 51:7 tiin, Daniela Bung 2 ah hian Babulon Lalram hi chatuanin a ding dawn lo tih a langa, Lalram dang milim banah leh awm tangkaruate kha an rawn ding chhuaka, an nawm chen zan nula leh zute nen an hlim em em zan khan kut tum bungin Babulon Lalin bangah thu thin thawng tak mai a rawn ziak ta. Pathianin I ram chu a chhuta, a chhut zo ta, Bukin I awma, I tling ta lo, I ram chu then a ni a nga Medo leh Persia hnenah pek a ni ang Daniela 5:26-28 He thilah hian rin thu emaw ngaihruatna mai mai emaw a awm lo a ni. Kha mi zan la la khan Babulon Lalram chu hnehin a awm. Medo leh Persia chuan an rawn thlak ta! Khawvel chanchin ziakna bu ah chiang takin a lang a ni.

                Mithiamte sawi danin Persia Sipai General in Babulon a hneh thu hi a chuanga, tunah hian British National Museumah hmuh theih in a awm nghe nghe a ni tiin an sawi a ni. Tichuan,milim awm leh Ban tangkaraw Lalram thumna Dar lalram chuan a zui ve leh a, Medo – Persia chu BC 539 –BC 331 inkar ro a rela. Greek ho khan an rawn hneh ve leh ta a nih kha. Greek Sipai tha ral rel thiam lutuk Alexander Ropuia hruaina hnuaiah chuan khawvel chu an hneh ta a ni. Greek ho hi BC 331 – BC 168 inkar lalna an chang a. Thir Lalram Rome sawrkarin an rawn hneh hma zawng kha tihna a nih chu. Rome an sawrkar lai  Kaisara hun chhung ah hian kan Pathian Isua a lo piang a Rome Governor khan Isua chu manin Rome Sipaiten Krossah an kheng bet nghe nghe a tichuan, kum BC168-351 AD thleng an Sawrkar a ni. Tah hian Lalram Pali Rangkachak tangkarua(Silver) Dar leh thirte khawvel awptu Lalramte, Babulon Medo Persia, Greek leh Rome te an ni a, Lalram Pangana chuan Rome kha a hneh ta em ni le?

                Tuman an hneh lo! Rome Lalram chu hmar lam German hovin an luhchhuah ta zawk a ni. Hrilhlawkna hmanga chanchin sawilawk hi ngun leh zualin in han zir the ang. Danila 2:41 chhiar rawh. Khawvel in lum leh dan leh hrilhlawknate hi mi pakhat lehkhabu a ziah a. ka chhiara a tehkhinna ah chuan Architect Blueprint mil tura uluk taka en mil thin ang hi , a the khina, a dik duh hmel riau a ni. Rome Lalram chu tunah then hran a an awm ta te hi Zawlnei chuan chiang leh dik takin a puang chhunzawm zeal thir leh Bel lei in pawlh tak tak thei lo angin an in zawm reng loving tih chang 43 ah khan kan hmuh kha.

                Khawvel roreltuten Rome Lalram ang kha a nih leh theih nah ma an la zel ta em le? He hrilhlawkna hlun tawh tak mai hi kum za bi tin mai hian a dik zia a pho chhuak zui reng a ni.Mi zie zaute lehkhabu thenkhata in ziakah chuan Charles Magne te, Charles V te, Napolean te, Karser Whilem, Hitler ate, Mussolini-a te leh Stalina ten nasa takin hma an la a, NUpui pasal in neih pawlhnate, sipai chaknate leh Politics hmangin Europe Ram khu hmanlai angin suihkhawm an tum thin. Europe mahnia ro in rel thin ram bung hrang hrang khuan Van Pathian chu khawvel Lalram a thuneitu a nih zia chiang takin an pholang a ni. He zawlnei thu ropui tak sawitu thusawi vawrtawp nit a chu. Tin, chung Lalte ni ah chguan van Pathianin ram a rawn din anga, chu chu a chhe ngai tawh lo a nga, a lalna pawh midangte tan hnut chhiah a ni hek loving. Heng Lalram zawng zawngte hi a ti keh sawmin a ti ral zawk anga.  A Lal ram chu kumkhuain a ding reng ang Daniel 2:44. He hrilhlawkna ropui em em Van lam hunbi lo thleng leh tur chu Isua Krista Chatuan Lungpui Kut Lovalaih chhuah hi a ni a, chatuan hawlh tlang Lalram a ni. He kan khawvel Lalram hi chu rei lo te tan chauh a ni. Kan Pathian Lalram erawh chu chatuan daih a ni. Daniel leh thupuan hrilhlawkna in a tarlan ropui ber a vawrtawp leh hnuhnung ber van lai zawla lo lang tur chu Isua local lehna hi a ni. Daniel Bung 1 – 12 thleng hian thupui neiin a bung tir lama a sawi kha a bung tawp lam ah hian chipchiar zawkin a hrilhfiah leh thin a. Sawi nawna sawi fiah leh thin a nihna chhan chu, Pathian hian he hrilhlawkna belhchian tlak tak leh awm ze ril tak nei a nih vang hian kan hriat thiam ngei a duh vang a ni ange.

Hrilhlawkna Sawi nawnna leh Chiang Zawk Chu Bro RT Zuala

 Hrilhlawkna Sawi nawnna leh Chiang Zawk Chu

Bro RT Zuala

 

                I chik leh hret ang aw  “Daniela Bung 2-na ah hian Lalram ropui tak tak te enitrnana Pathianin thir (metal) chi li a hmanga. Bung 7-na ah erawh chuan chung Lalram pa lit e tho entirnan Pathianin Ramsa (sakawlh) chi li a rawn hmang leh a nih kha. Daniela bung 2 na ah khan Lalrqam Palina milim ke khan zungtang sawm a neih kha, Bung 7naah pawh ramsa palina tihbaiawm tak khan ki 10 tho a nei leh a. Pathianin Lalram entirnana a hman theuhte khan an entir Lalram zia an pho chhuaka. Lalram entirtu sakawlhte chu zeldin ngai lovin an chiang em em a ni. Daniela 7:17 ah heng sa ropui tak tak Pali hi Lal pali lei ata lo chhuak turte chu an ni a, a ti a. Lal tih hian Lalram a entira, Bung 7na a ramsa pali lo langte khan Lalram tin a entir in, chang 23-na ah chuan Sa palina chu lei chung ram Pali zingah danglam bik lei pum pui ei buan buana, chila pawt sawm tur chu a ni ang. Inlarna ropui takah hian Pathian hmuh tirnaah chuan Tuipuiah Thlipui nasa taka tleh laia lo chhuak Sakawlhte an ni hlawma.

                Bible hrilhlawkna reng rengah chuan tui hian mipui a entire (Thupuan 17:15) Thlipui chuan indonate, buaina Jeremia 49:36,37. Daniela hian heng Lalram lo chhuak tur reng reng te hi indonas leh in nghirnghona awmna atanga chak zawk rawn ding chhuak angin a sawi a.

                Sakawlh hmasa ber chu Sakeibaknei mupui anga thla pahnih nei a ni a Daniela 7:4. Babulon entirna tha tak leh a nihna pho lang tu ber a ni. Thil hlui lai chhuak tu (Archeologist) ten an ziah danin Babulon khawhlui an laih chhuahah chuan an ram entirna(Symbol) atan Sakeibaknei mupui anga thla nei an lo hmang ngei a ni tih an hmu a, Isthar Gate ah a lo chuang kulh a, an pawisa thirah pawh Sakeibakneilem a chuang reng mai le! Medo-Persia entirnan Savawm koham tak nakruh pathum she kawh thisen kai hnuang hmanga entir a ni leh a, mak leh danglam ngaihnawm tak mai chu Medo-Persia ho khan khu lai Middle East ram awp tur khan ram pathum an hneh a ngai tlat, heng Babulon,lidia leh Aiguptate hrilhlawkna lo sawi lawk ang ngeiin Nakruk pathum sehkawha ei zo tu ngei chu Lal ropui leh chak tak Alexander Ropuiakhawvel reilote chhunga  rawn hnehtu kha. Keite lu Pali leh Thla Pali nei hmanga entir a nil eh. Chang 6-na , A hma lam ramsate anglo tak hian lu Pali lai a nei tlat mai. Eng vang nge niang? An sawi danin Alexander a  boral hnu hian a Sipai hotu lian Generalten a lalram an in sem a ni. An sawi zel danin Alexandera Lalram chu buaina hrang hrang leh Politics buaina vangin Cassender, Lysimaeus, Ptolemy leh Seleucus ten Greek Lalram chu an in sem ta a ni.

                Sakalwh palina thung aw.. a land an chu tihbaiawm tak leh chak tak thir ha nei, ei buan buana, a bang naiw pawh rap bet tu angin a sawia Daniela 2:7 ah chuan a lim chuan ke zungtang sawm a nei a, Bung 7-na ah chuan Sa tih baiawm tak hian ki sawm a nei ve leh bawk. Ke zungtan sawm leh a ki sawm te hian Rome Lalram chu thendarh a nih tur thu a lo entir lawka, chung Lalte ni ah ngei chuan Pathianin a Lalram thar chu a chhawpchhuak ta a nih kha.

                Tun thleng hian Politics a  a vawng vuantute leh a hnar kai tute hian Khawvel hi an mahni duhdan anga  awm tir tumin Pathian sawi lawk tawh kalhin hma an la chiam thin. Daniela Bung 7:8 –a ki te tak te thuneihna pawh hi te tak te a in tan in zawi zawia rawn  thang lianin Rome thuneihnate pawh chu a rawn ta neih ta zeal, a tawp a tawpah chuan Khawvel awptu a rawn nit a hial a ni.

                Hrilhlawkna sawi dan chuan he thu neihna hian Mihring mit ang mit a nei a. Bible ah hian mit te hian finna leh hriatthiamna a entire (Eph 1:8) thuneitu hi Pathian nilovin Mihring a ni a, Mihring finnna leh hriatna a in nghat tlat a ni. Pathian thua in nghat a ni lo, Pathian thu tak leia paih thla der tur a ni zawk Daniela 8:12. He thuneitu thar hian, Tin chungnung bera kalhin thu a sawi a nga, chungnungbera mi thianghlimte a ti chau anga, Hunte leh dan chu tih danglam a tum anga Daniela 7:25. He kit e tak te thuneihna hmasa thuneihna zawng zanwg aiin a danglam ang Daniela 7:23 . A hmaa Lalram lo awm tawh Politics thu neihna nen kha chuan a in ang loving tiin thurawn kan ni a ni..Hrilhlawkna chuan he thuneihna hi Politics ai chuan Sakhuna vanga neih  tur a ni niin a sawia Daniela 7:24,25. Politics Sakhuanaa la lutin kum zabi laihawl vel khan chu thuneihna hman sual chu rawn irh chhuakin 

Pathian thuneihna a rawn tawmpui ang zia zangin Pathian dan leh hunte tih danglam a tum ta a, Pathian chuan he kit e tak te in Pathian a chona chu a rorelna hnuhnungberah a rawn chhanglet ta a ni Daniela 7:21,22. Pathian rorelna hnuhnung ber ah chuan kan Lal Isua chu rorel tu lian ber a ni tawh anga chu rorelnaah chuan engkim mai hi siam that a ni tawh ang. Khawvel roreltute chuan Krista thuneihna leh Lalna hi hnehchhuh an lo tum tawh thina nimahse, rorelna hnuhnung berah chuan Krista ngei chuan he Khawvel roreltute nihna hi a rawn vuan tawh ang. Daniela Bua hrilhlawknate hian tawpna hmun khatah hruaia chu chu Pathian chatuan Lalram ral ve thei lo tur chu a ni. He hrilhlawkna kharna Bible chang tha leh mawi tak mai hi in chhiar tlang teh ang aw.. Mahse rorelna a lo awm anga, a thuneihnas chu tih rala tih chhiat hlen tur in an la bo vang. Tin, ram leh rorlena leh van pumpui hnuaia rante ropuina chu chungnungbera mi thianghlimte hnenah chuan pek a ni anga.

A ram chu ramhlun a ni a, a awp ram zawng zawngin a rawng an bawl anga, amah an awi ang Dniela 7:26,27. Khawvel Lalramte an tlukchhiat thin na ah ngei hian, Pathian Lalram chu chatuanin a ding ang. Daniela Bu hrilhlawknate hian thupui pakhat a neiin kawh bik chiang tak a neia chu chu Isua Krista kan Lalpa loka; huna Isua Lalram rawn din tur chu a ni. Hrilhlawkna lian pui pui Daniela bung 2,7,8 leh 11 te leh Thupuan thu tum ber chu sual leh hremhmun thuneihna zawng zawng Krista thuneihna in a khu vek a ni tih pholan hi a ni. A local leh hunah chuan thuneihna zawng zanwg leh ropuina nen a ni tawh anga, he khawvel thuneihna leh Lalram zawng zawng hi kan Lalpa lalna ram a ni tawh ang. Lal Isua local lehna hi khawvel history vawrtawp chu a ni. Hremhmun thuneihna Krista Lalrama lak let leh hun tur chu sual leh tha indona vawrtawp a ni tawh bawk ang.

THUTHLUNG (Brief study of its Meaning, Etymology, Development, Importance & Implementation) Evan. K. Vanlalhlimpuia Bawngkawn

 THUTHLUNG

(Brief study of its Meaning, Etymology, Development, Importance & Implementation)

  Evan. K. Vanlalhlimpuia Bawngkawn

 

A awmze tlangpui leh a lo than chhoh dan:

Thuthlung tih chu mi pahnih kara inremna emaw intiamna emaw tihna a ni. Thuthlung Hlui lama Hebrai thumal Berith tih hi thuthlung ti a lehlin a ni. Hei hi Assuria thumal biritu (phuar, thlung) nen a inang. Berith awmze bulpui chu bawhkan, nuaibo, tikiang tihna te a ni a, chuti a nih chuan Thuthlung tih chu nuaibona, tihkianna tihna a ni ta a nih chu. Inremna tih a nih rual hian, thupek lam a hawi mah zawk ang. Ran talh a, phel hniha zai phel a, intiamna neitu pahnih ten thuthlung an siam en pawh a a kawh tum a in ang reng (Jeremia 34:18,19) Thuthlung Thara a thu milpui chu Greek tawnga Diatheke tih hi a ni a, chu chu thurochhiah ti a lehlin a ni thin. Chu chu Thuthlung Hluia Berith tih nen thu awmze in ang reng a ni. Thumal hrang hrang te: Thuthlung tih hi Bible version hrang hrang ah heti zat theuh hi kan hmu : KJV - 292, NIV - 297, NKJV - 335, NASB - 336, RSV - 308, ASV - 311, AB - 323, DRB - 266. Thumal pawimawh tak, thihna leh nunna khawih atana hman thin a ni. Thuthlung Hlui lama thumal hrang hrang an hman kan hriat theih engemawzat a awm a. Thupek/intiamkamna (miswt ), urhsun taka intiamkamna (seb), ), thutiam lak na (niba), malsawmna (be rak), anchhia (al) tih te an ni. Hengah te hian hriatpuitu atana a hranpa a Pathian kohna a awm lem lova, a chhan chu thuthlung siamtu Pathian kha hriatpuitu a nih nghal vang a ni. Mahse, thildang "witnesses" (ed) tilangtu atan lung an phun thin (Gen 31:52). Khermei taka thumal pakhat an hman thin karat bert (Pathian thuthlung - Gen 15:18; Ex 24:8; Deut 4:23; 5:2; 2 Kings 17:15; Jer 11:10; Ezek 34:25) hian "thuthlung siam" a kawk vek thin. Bawhchhiat loh tur, vawn tlat tur atan thuthlung chu siam mahse, a tu emaw zawk chuan an bawhchhe ve fo thin (Ezek 17:15,18) Pathian chu a meizanghlaptu ni in, heng thumal verbs hrang hrang "establish" (heqm) Gen 6:18; 9:11; 17:7; etc. "grant" (natan) Gen 9:12; 17:2; Num 25:12, "set down" (sm) 2 Sam 23:5, "command" (siww) Josh 7:11; 23:16; 1 Kings 11:11 an hman thinte hian noun, berth hi a keng tel zel thin. Hmanlai history a mihring inkara hman dan: Hmakhawsang atangin mihring leh mihring inkarah inremna thuthlung an lo hman dan document tha tak tak hmuhchhuah tawh a ni. Hengte hi sakhaw nena inkaihhnawih na nei hnam te an ni tlangpui thin. Intiamkamna nei pawl pahnih te chuan an pathian te hmingin thutiam an la thin a, hriatpuitu ten chu chu an nemnghet thin. Chutiang inremna urhsun tak te chu mimal, chibing, ram then khat leh hnam te inkarah siam a ni thin. Khawvel Ancient History a inremna harsa ber leh urhsun ber ni a ngaih chu khawvel huap inremna, Hit ho leh Egypt ho in an siam kha a ni. Mahse, heng zawng zawngah hian thutiam urhsun, pawl khatin pawl dang nen an siamah hian rinawm tura intiamkamna hi an innghahna bulpui a ni. Thuthlunghlui a thuthlungte pawh hi Ancient Near East a mi te nen pawh a inang hlawm tlangpui. Hengte hi Asia Minor a Hittites te, Mediterranian tuipui kam a Ugarit ho te, Euphrates luipui bula Mari hnam ho te leh Assurian ho te chanchinah kan hmu a ni. Kum zabi AD18-na laia an hmuhchhuah Mari Document an tih mai ah chuan thuthlunna atan hian Sabengtung an talh thin a, chu chu inremna an siam dan a ni thin tih kan hmu (Picture-1). Chutiang ang chu Roreltute 4:17; ISam 7:14; ILalte 5:12; ILalte 5:26 ah te kan hmu. He document a thumal dang, "inremna Sabengtung talh" tih hi Hebrai hovin "inremna thuthlung siam" an tih nen a nihphung a inang reng a ni (Ezek 34:25; 37:26). Hittite ho Lalte leh an ram awp te inremna ah chuan lalte leh roreltuten thu an thlung (riksu) a, chu chu an ram awp te chuan intiamkamna (mamitu) nen an lo pawm thin. Chutiang inremna chu intiamkamna leh thutiam (riksu u mamitu) an ti thin

SAMSONA ATANGA KAN ZIR TUR Evan Rualthankhuma

 

SAMSONA ATANGA KAN ZIR TUR

Evan Rualthankhuma

 

ROREL TUTE 13:1...14:3..

 

Bible a kanhmuhang in Samsonachu a PianhmaatangaPathianserhhran a ni a, a enkawldanturlehei in lohturthleng in a Nu hnenahhrilhlawkvek a ni, tichuanLalpa mi (Vantirhkoh) in a sawiangin, a chakin, a chhuanawmhlemai. A chipui Israel te tan pawh in nghahnatlaklehthlamuanpuiawmtak a lo ni ta, Nimahsela, chutia a chaka, a ropuiviaulaichuan, a thinlungduhzawngtakSerh tan loh Nula Timnakhaw Nula leh DELLILI hmangabeih in a awma, a Nu leh Pa tepawh in i chipuite zing ah HMEICHHIA an awm lo vemni? antihialreng  a ni.. Mahse Samson chuanKa duh em a sin mawleti in, Pathianserhhran a nihna lam ngaipawimawhlovin a lo chesual ta rengmai le.. A chesualtih a hriatmeuhchuan A tlaizotawhsi a, a vapawiem..

 

A biktakin PYD te u..Samsonaserhhran a nianghianThuthlungaserhhrantekanni a, SamsonaEileh in lohturthlengahrilhhriatanianghianThuthlungfa ten kanchakzawng, kan duhzawng, kan it zawngkanmit la zawngringawtkan um a, kan pan a rem lo tih i hriaang u, a Nu leh Pa tenatihlohtur an hrilhpawh a, “KA DUH EM A SIN MAW LE..” a tihluihtlatnachuanTawrhnalehManganna, Thihnahial a thlen ta anghian,awmve lo turin i fimkhurangu,Thuawihna hi Malsawmna a nitih hi vawngtlat i la, Kanduhzawngtakhmanrua a hmangzelhian a niSetanahian min hruaibo a tum anitihhria in PYD/ThuthlungFate i fimkhurang u.

Samsona, a chipuitetanathlamuanpuiawmtak in nghahnatlakaniang khan, Nang pawhPathianKohhranho tan thlamuanpuiawmtak in nghahnatlak i lo nitawh thin maitheia,i la nimekpawhanimaithei, tunah khan engdinhmun ah nge i din le..? I tana (Dellili) tichhevektheituchechu i hriatchiana, i hmuhfiah a, I hnawltheihnan,Pathian in finnapeche in, tihchakleh Siamthar in LALPA ISUA Hming in lo awmzelangche, LALPAN a thuMalsawmrawh se

ISUA CHU PATHIANAH A INCHHAL TIH JUDATE’N AN HRIA

 ISUA CHU PATHIANAH A INCHHAL TIH JUDATE’N AN HRIA

 

Judate chuan Pathian tisaa a lo chan theih dan chu an hrethiam thei lova, Isua’n Amah chu Pa a nih thu a hrilh  tum khan an hrethiam thei ngang lo a ni (Johana 8:19-27). Pathianah a inchhal tih erawh chu an hre fo tawh a. Sabbath ni a Isua’n damlo a tihdam khan A Pa tihdamah a chhal a, Judate chuan tihhlum an tum ta a- Sabbath a bawhchhiat avang chauh pawh ni lovin, Pathian chu ama Paah a chhal avang leh Pathian tluka a insiam avangin tihhlum an tum a ni (Johana 5:17-18).

Tum khat chu Isua’n, “Abrahama kha ka ni hmu tur a nih avangin a hlim em em thin a, tin, a hmu ngei a, a lawm hle a” a ti a. Judate’n, “Abrahama i hmu em ni?” an ti a. Isuan a chhang a, “Abrahama awm hma pawhin ka awm” a ti a. Chu veleh Judate’n, “AWMA KA NI” titu kha “Keimah hi ka ni” a tihna a ni tih an hrethiam ta a, Jehova’n Amah a inpuanna hming kha a ni si a, tichuan lung an chhar a, (an ngaihdanin) Pathian a tih hmingchhiat avangin den hlum an tum ta a (Exodus 3:14, Johana 8:56-59).

Isua’n, “Kei leh ka Pa chu pumkhat kan ni” a ti a, Judate’n Pathian a sawichhiat avangin denhlum an tum leh ta a, mihring ni siin Pa Pathianah Amah chu a inchhal avangin (Johana 10:30-33). Amahah chuan Pa chu awma a sawi avang leh Pa chu Amah ni nghala a insawi avangin tihhlum an tum tlat a ni (Johana 10:38-39). 

Mi pakhat zeng a tihdam khan Isua’n sual zawng zawng a ngaihdam sak a, Judate chuan Pathian chauh chu sual ngaidam theitu a ni tih an hre si a, Isua chu sual ngaidam thei Pathian a ni tih an hre si lova, sual a ngaihdam sak si avangin Pathian a sawichhiaah an ngai tlat a (Isaia 43:25). Isuan an ngaihtuahna a hriatsak a, zeng a tidam a, Pathian a nihzia a lantir a, Pathian thiltihtheihna a hmang a (Luka 5:20-26).

Judate hian Pathian pakhat chauh an ring a, chu Pathian chauh chuan sual a ngaidam thei  tih an ring bawk a, an rinna hi a dik a ni. Chu Pathian pakhat chauh chu (Pa leh Jehova chu) Isua hian niin a insawi a ni tih hi Judate hian an hria a ni. Isua’n ni a a inchhal an rinsak duh lo erawh hi chu an tisual ta a ni.

Lalpa’n a Pathianna a puanna hi mi thenkhatte’n tunlai thleng hian an la hnawl a, a mak a ni. a thusawi awmzia lah an hre thei hek lo. Isua dodaltu Judate’n Isua’n Pa, Pathian, Jehova niah a inchhal tih an hriatsak a; nimahsela tunlai thleng pawh hian Pathian thuin chiang taka a sawi pawh mite’n an hmu thei si lo.

ISUA KRISTA NIHNA PUANCHHUAHNA

Thupuan buah hian Isua Pathianna, thu thiltithei tam tak a awm a ni. Pathianin Johana lehkhabu a ziahtir nachhan hi hun lo la awm tûrte tihlan chauh ni lovin Isua Krista nihna khuhhawnna emaw puanchhuahna emaw hi a tum tel bawk a ni. A dik a dik chuan Johana thil ziakte hian Pathian pakhat chauh a nihna thu te, Krista nihna pahnih te a sawi uar em em a ni. Johana hian Chanchin Tha Johana a ziak bawk a, chutah chuan Isua  hi Krista a ni tih kan rin theihna tur te, Pathian Fapa a nih thu te a ziak a (Johana 20:31). Isua hi Pathian Fapaa kan pawm a nih chuan Amah chu Pathian atan kan pawm tihna a ni a, “Pathian Fapa” tih awmzia chu “Tisaa lo chang Pathian” tihna mai a nih avangin. (Bung 5: PATHIAN FAPA tih en belh la). Johana hian Isua chu Pathian a ni tih thu a sawi kim vek a. Johana lehkhaziakte hian Isua Pathianna a chawisang a, Thupuan Bu pawh hi chung zinga mi chu a ni.

Thupuan 1:1 thu hian Thupuan Bu hi Isua Krista thupuan chhuah Bu a ni tih a sawi a. Thupuan tih hi Greek tawng chuan ‘Apokalupsis’ a ni a, he thu atang hian ‘Apocalypse’ tih hi a lo piang a. A awmze ngial ngan chu “Khuh hawng” emaw “Khuhna Hlip” tihna a ni. He lehkhabu hi thil lo thleng tûrte hrilhlawkna a ni ngei mai a, he hrilhlawkna a tulna chhan chu Isua Krista nihna hailan a, tunge a nih tih tihlan a ni. Bible zirtu tak tak chuan he lehkhabu hrilhlawkna thlen dik dan a chhui ang a, chu aia pawimawh zawk chu hrilhlawkna chhan hriat a ni ang a,hmalam huna Isua Krista inpuan thin dan hriatthiam zel a tum tûr a ni ang.

Thupuan Bu hian Isua chu a mihrinna leh a Pathianna a sawi ve ve a ni. Kan sualte avangin Beramno talh tawh a ni a, chutih lai chuan Lal thutthlenga thu Pathian Engkimtitheia a ni bawk a. He lehkhabuin Krista a sawidan hian kan ziak tlar dawn a ni.

THUPUAN BU-A ISUA NIHNA TE

A nihna te Thupuana a awmna lai

1. Thuhretu rinawm a ni. 1:5

2. Mitthi zing ata piang hmasaber a ni. 1:5

3. Lei lalte Rorelsaktu a ni. 1:5

4. Alpha leh Omega a ni. 1:8, 11; 21:6; 22:13

5. A Bul leh a Tawp a ni. 1:8; 21:6

6. Awmtawha, Awmmeka, Lolaawmtura a ni. 1:8; 4:8

A nihna te Thupuana a awmna lai

7. Engkimtitheia a ni. 1:8; 4:8

8. Mihring Fapa a ni.     1:13

9. A Hmasabera leh a Hnuhnungbera a ni. 1:17; 22:13

10. Mi nunga, Thia kumkhua atana nungleha a ni. 1:18

11. Thlarau pasarih neitu a ni. 3:1; 5:6

12. Lalthutthlenga thua a ni.       4:2

13. Pathian a ni.          4:8; 21:7

14. Engkim siamtu a ni. 4:11

15. Sakeibaknei, Juda hnam a mi a ni. 5:5

16. Davida Bulpui (Davida Siamtu a ni). 5:5; 22:16

17. Beram No a ni. 5:6

18. Tlantu a ni.       5:9

19. Rinawma a ni. 19:11

20. Diktaka a ni. 19:13

21. Pathian Thua a ni.  19:16

22. Lalberte Lalber a ni. 19:16

23. Lalpate Lalpa a ni.   19:16

24. Davida thlah a ni.   22:16

25. Varparh Arsi engtak a ni.    22:16

Heng nihna hmingte leh chanvo te hi Isua nihna tilangtu mawi tak an ni a, Heng thu te hian Chatuan Lalpa Pathian Engkimtithei tisaa lo chang a, thi a, tho leha hnathawh zawng zawng an tilang a ni.

Thupuan Bung hnuhnung ber hian Pathian leh Beram No chu mi pakhat angin a sawi a (Thupuan 22:3-4), tin, zawlnei thianghlimte Lalpa Pathian chu Isua ngei hi a ni tih a sawi bawk a ni (Thupuan 22:6, 16). Heng Bible chang te hian Isua chu Chatuan atan Pathian a nih thu leh A mihring taksa Beramno kha ropuinaa inthuama a lo lan tûrzia leh kumkhua a daih tûr thu mih hrilh a ni. Pathian ropuina chu Jerusalem thar tan entu a ni ang a, Isua taksa, Ropuinaa inthuam chuan a chhun eng vek dawn a ni (Thupuan 21:23).

Bible tlangkawmna Thupuan Bua bung leh changte hian A ropuina zawng zawnga inthuama mitin hnena Pathian inlan tir dan tur a sawifiah a, Isua chu Chatuan Pathian a nih reng tur zia amah  a in puanchhuahna thu min hrilh a ni. Tichuan Thupuan hi Isua Krista in puanchhuahna lehkhabu a ni. 

Friday, 3 November 2023

THIL THLENG IN DAWT DAN TUR CHU Bro KC Lalrinenga

 THIL THLENG IN DAWT  DAN TUR CHU

Bro KC Lalrinenga

 

II Thessalonika 2:1-8 (MGB)  Nimahsela, unaute u, kan Lalpa Isua Krista lo kalna leh a hnena kan han inkhawmna tur thu-ah chuan,

“Lalpa Ni chu a thleng reng tawh,” tihna thlarau avangin emaw, thu avangin emaw, kan hnen atanga lehkha thawn ang avang in emaw, in rilru nghin thuai lohna tur leh in buai hek lohna turin kan ngen a che u.

Tuman engmahin tihder che u suh se; tluksanna chu a lo thlen hmasak zeta Dan Bawhchhepa, boral fapa chu a lo lan loh chuan chu mi Ni chu a thleng dawn si lo va.

Ani chuan Pathiana an vuah apiang leh, sakhua zawng zawng dovin, an chunga awm tumin a in chawimawi ang: chute chuan Pathian biakina thuin Pathian ang hialin a intar chhuak ang.

In hnena ka lo awm lai khan chung thu chu ka hrilh thin che u tih in hre reng lo vem ni?

Ama hun te chauhva a lo lan theihna turin engin nge khap tunah in hria e. Dan bawhchhiatna thuruk chuan tunah pawh a thawk mek a ni si a, nimahsela lak bova a awm hma loh chuan tunah hian a khaptu a awm.

Chu mi lak bo hunah chuan Dan Bawhchhepa chu a lo lang tawh ang. Lalpa Isuan ani chu a kaa thawin a tihlum anga, a lo kala inlarnain a ti boral ang.

 

1. TLUKSANNA: Jentail kohhranho zingah hian, kohhran leh Thuthlung tluksanna a thleng phawt ang, Israel te thlalera an kal laia, a tlu hlum tur zawng an tluk hlum hnu ah, a tlu hlum lo zawng kanaan ramah an lut ang khan, Jentail kohhran ho zingah hian, mithianghlim rapture hmain, kohhran leh thuthlung tluksanna a thleng phawt dawn a ni.

 

2.   Kohhranho zingah a tlu hlum lo zawng, chung lamah seng chhoh an ni anga, Isua hnenah kan han inkhawm dawn ni. Lalpa au thawm a lo ri anga, Krista muhilte an tho ang, Vantirhkoh chungnung ber (Mikaela) a aw in vantirhkohte chu mithianghlimte chu chunglama seng chho turin thu a pe anga, Pathian tawtawrawt a lo ri anga, (hei hi hremna tawtawrawt, vantirhkohin an pasarihnain a ham tur nen ngaih fin  tur a ni lo)

 

Pathian tawtawrawt (mithianghlim seng hun   hriattirna) hnuhnung ber a rik hunah mit khap kar lovah tih dang lamin kan awm anga, Kristaa muhil tawh te nen, a rualin chhum zingah kan chho anga, Lalpa lo kal tawk turin kan chho anga, boruakah Krista hnenah inkhawmna hun kum 7 chhung kan hmang ang,(1thes.4:13-17;  1kor.15:52,52.) Chutih hunah chuan Jentail te famkimna thuruk chu a lo thleng tawh ang.

 

Thup.3:10-ah Philadelphia (Hun hnuhnunga Jentail mithianghlimte) hnenah, KHAWVEL ZAWNG ZAWNGA FIAHNA HUN LO THLENG TUR LAKAH KA HUM HIM ANG CHE..a ti a ni. Chu chu Laodikei  kohhrante. Sakawlh hmanga fiahna, tuar lo tura hum him tur, tihna a ni. Laodikei kohhran hi, Israel hnam sawina a ni a, Jentail hnam sawi nwn, Ednosedne hman a nih laiin, Israel hnam sawi nan chuan Laos hman a ni a.. chuvangin Loadikei hi Israel sawina a ni. Laodikei hi Isuan a vaunaah chuan,  “KA KA TA KA CHHAK CHHUAK ANG CHE”, a tih vangin Pathian angchhunga awm ngei an ni,” KA HMANGAIH A PIANG  KA ZILHHUAIN KA THUNUN HIN”a ti a.

 

Pathianin a zilhhaua, a thunun hin chu, a fa Israelte ngei an ni. Philadelphia kohhran hnenah, “KA CHHELNA THU I PAWM VANGIN”, a tih vawng hian then khatin, Sakawlh kut tuarah an ngaih phah a, mahse, hun hnuhnung sakawlh kut tuar kher lo pawhin, Krista vanga hreawm tuar tur hi a tam em em a ni..

KRISTA THAWHLEHNA Upa Vanlalrawna

 

Sermon/Article

KRISTA  THAWHLEHNA

                                                                                    Upa Vanlalrawna

 

Tirhkoh Paulan, "Siam thar lehna lo chu serh tan hi engmah a ni lo va, serh tan loh pawh hi eng mah a ni hek lo," (Gal.6:15) tih thu a sawi hi ngaihtuah hmasak atan a pawimawh hlein ka hria. Thuthlung Kohhran kan in ti emaw ringtu chhung kuaa piang emaw pawh in ti mah I la, siam thar lehna kan chan loh chuan chhandam kan ni lo vang. Nikodema hnen ah Isuan, "Tih tak meuh vin, tih tak meuh vin ka hrilh a che, mi tupawh tuiah leh thlarauva an pian loh chuan Pathian ramah an lut thei lo vang. Tisa a piang a piang tisa a ni; Thlarauva piang apiang thlarau a ni. I piangthar tur ka tih che hi mak ti suh," (Jn.3:5-7) tiin a hrilh a nih kha. A ni, pian tharna lovin tumah Pathian ramah kan lut dawn lo. Chuvangin, Pathian rama lut tur chuan diabola fa nihna a ta Pathian fa nihna kan chan a ngai a, siam thar leh kan ngai a ni.

 

Thu Chah :  Krista thawhlehna hi kohhran a din theihna chhan a ni a, Isua rintlak a nih zia tih chianna a ni bawk. Vawiina kohhrana rinawm taka kan awmna leh thuthlung nghet taka kan vawnna chhan pawh Krista thawhlehna vang a ni. Lalpa chu fakin awm rawh se ! Krista thawhlehna chung nun zia leh pawimawhna he tiang hian lo zir ho I la:

Krista thawhlehna chuan Pathian a nihna a ti chiang : "Amahah chuan Pathian famkimna tin reng chu taksa neiin a awmreng si a [for in Him dwells all the fullness of the Godhead bodily] ," tiin (Kol.2:9)-ah Tk. Paulan Isua nihna min hrilh a; Isua ngeiin, "Kei Paa ka awm leh Pa keimahah a awmtih mi ring rawh u, a nih loh leh, thil tih avang tal hian mi ring rawh u," (Jn.14:11) tiin a hrilh a; mahsetisaa a lenlai khan a nihna a in sawi kha a lan angin an ngaihtuaha vangin Judaten an pawm thei lo. Tum khat pawh Judaten Isua hnenah, 'Heng thil i tih hi chhinchhiahna eng nge min hmuh tir theih?' tiin an zawt a. Isuan an hnenah, "He in hi ti chhia u lang nithum chhungin Ka tung ding leh ang," a ti a. Tin, Judate chuan, 'He in hi kum sawmli leh kumruk sak a ni, nangin nithum chhungin i tung ding ang maw?' an ti a. (Nimahsela a taksa in thu sawi a lo ni zawk si. Chuvangin, mitthi zing ata a thawh leh in, chu mi thu chu a sawi tawh tih a zirtirten an hre leh ta a; tin, Pathian Lehkha Thu leh Isua thu sawi chu an ring ta a.)' tiin Johana 2:18-22 ziakah kan hmu a ni.

Zirtirdangten, "Lalpa ch ukan hmu ta," ti a Isua thawhlehna an sawi khan, Thoma chuan a awih lo va; mahse a lo inlar leh khan IsuanThomahnenah, "I kutzungin han khawih la, ka kutte en rawh ; i ku t han ban la, ka nakah zen rawh; ring lovin awm suh la, ring rawh," a ti a. Chumi ve lleh Thoma chuan, "Ka Lalpa leh ka Pathian i ni," tiin Pathian a nihna a puang ta a ni. Isuan a hnenah, "Nang chuan mi hmuh avangin i ring a ni; hmu lova ring apiangte chu an eng a thawl e," a ti a. (Jn.20:24-29)

Chuvangin, Isua Krista thawhlehna hian mihring emaw zawlneitu emaw mai a nih loh zia leh amah chu thihna in a chelh hlen rual loh nunna neitu Pathian a nih ziak an hre chiang ta a ni. Isua thawhlehna avang hian amah ah leh a thusawi a hrinna kan nghat thei ta a; "Kei hi thawhlehna leh nunna chu ka ni; tupawh mi ring chu thi mahsela a nung reng ang..," (Jn.11:25) tih thu a sawite leh a thutiamte pawh a dik zel ang tih kan ring ngam ta a ni. Johana hnena inlarna ah Isuan, "Kei Alpha leh Omega ka ni," Lalpa Pathian, awm meka leh awm tawha leh lo la awm tura, Engkim ti theia chuan a ti a ni...Mi Nunga chu kani, ka lo thi a, nimahsela ngai teh, kumkhua atan ka nung leh ta a ni," (Thup.1:8,18; Isaia 44:6) tiin Pathian a nihna leh a thih leh a thawh leh thu amah ngeiin fiah tak in min hrilh a ni.

                A thu kan sawite Lalpan tam takin malsawm rawh se.

A UPA ZAWKIN A NAUPANG ZAWK RAWNG A BAWL ANG. Lalramenga

 A UPA ZAWKIN A NAUPANG ZAWK RAWNG A BAWL ANG..  Essauva leh Jakoba chungchang sawina a ni a, Essauva ka hua, Jakoba ka hmangaih tiin Lalpan...