Sunday, 16 February 2025

A UPA ZAWKIN A NAUPANG ZAWK RAWNG A BAWL ANG. Lalramenga

 A UPA ZAWKIN A NAUPANG ZAWK RAWNG A BAWL ANG.. 


Essauva leh Jakoba chungchang sawina a ni a, Essauva ka hua, Jakoba ka hmangaih tiin Lalpan a sawi. Rebekin, phir a pai lai khan, nu pum chhungah an awm laiin, Thiltih engmah an nei lo ve ve a, Pathian thlan zawk leh a thuruat a ngheh theih nan, A UPA ZAWKIN A NAUPANG ZAWK RAWNG A BAWL ANG.. tiin Pathianin a sawi ta a ni. A upa zawk hi Tisa dana pianna a ni a, tisa dana pianna hi thuthlung zawngin Lalpan a kalpui ta a, a upa zawk chu, THUTHLUNG HMASA a ni ta a ni. A naupang zawk chu THUTHLUNGTHAR hi a ni thung.Thuthlung hmasa hian Thuthlung thar lo awm tur atan rawng a lo bawl sak(hlimthla) a ni. 


Dan kan tih pawh hi, A petu Pathian hian a ti tawp leh vek dawn a,bawhchhiatna hi sual a ni tih tilang fiah tura thutiam belhchhahna a ni. (Gal3:19). A upa zawk thuthlung hmasa chu KRISTA LAMA MIN KAIHRUAITU atan a pek an ni a, Dan avangin thiam chang an awm lo, Thiam chantirtu Isuan thiam min chantirna(khawngaihna) hi mihring a mamawh ta a ni. Chhandamna hi a thlawn a siamsak kan ngai, a thlawn a pek kan nih loh chuan chhandamna hi tuman kan chang thei tawh lo tih hi THUTHLUNG HMASA HIAN A RAWN TILANG PHAWT a ni. 


Krossah hian, THUTHLUNG HMASA CHU A TAWP ta a, a upa zawk chu tihlum a lo ni ta. A petu Pathian ngei chuan  atih tawp leh avangin, Dan anchhe hnuaia awm zawng zawng te chu Isua thihna avangin dan ata thlahin an lo awm ta a ni. Tin, Jentail min daltu, Pathian min hnaih tir thei lo tu, Pathian atang a HLA TAKA min awmtirtu THUTHLUNG HMASA CHU a petu thihnaah tihhlum a ni ve ta a, Kross a thisen chhuak a Isua thihna chuan THUTHLUNGTHAR (A naupang zawk) ah lut ve turin min TIHNAI ve ta. (Eph2:11-17) Isua a lo thawh leh hnuin, Remnna chanchintha a rawn puang ta a, Israel leh Jentail te kan inremna tur Thuthlung ngei chu.. Krossah INTAINA (thuthlung hmasa) a tihhlum tawh avangin, REMNA CHANCHINTHA chu Isuan a rawn tung ding ta a ni.. Israel leh Jentailte kan INREMNA a ni a.. T.T 2:38..ah , Apostol Petera chuan a rawn puang ta a ni..

I Samuela 15 : 22-23 - Upa Vanlalrawna

 I Samuela 15 : 22-23 

Tin, Samuela chuan, "LALPA chuan LALPA thu zawm chu a lawm angin hâlral thilhlante leh inthawinate hi a lawm em ni? Ngai teh, inthawina aiin thuawih chu a ṭha zawk a, berâmpa thau aiin a thu pawm chu a ṭha zawk a ni. Helna hi aienthiamna sualte nen a inang a, luhlulna hi milem biak leh Pathian lem biak tluk a ni. LALPA thu i duh loh avângin ani pawhin lal atân a duh ta bik lo che a ni," a ti a.


Sawibelhna :  Chu mi hunah chuan, " ‘Nangni thil sual tite u, ka hre ngai lo va che u, ka hnen ata kal bo rawh u,’ tiin anni chu ka la hrilh ang," tia (Mt.7:32) Lal Isuan hun tawpa a hrem tur pawh, a thu zawmloh vang niin a lang. "Keimah hi kawng leh thutak leh nunna ka ni; keimaha kal lo chu tumah Pa hnenah an thleng ngai lo," a ti bawk. (Johana 14:6) 


Chuvangin, vawiinah hian Lalpan kawng min kawhhmuh angin nge mihring duh danin kan nung zawk? A thutak min zirtir angin nge mihring zirtirna kan zawm zawk? Nunna nei turin amah Isua nge kan rin a, khawvel thilah kan innghat zawk? "Chutichuan, mi tin heng ka thu hi hriaa zawm apiang chu, mi fing lungpui chunga in satu nen tehkhin tur a ni," Lalpan a ti.  (Mt 7:24)


Saula, Israel lal atana ruattu chu Lalpa a ni a; mahse amah ruattu Lalpa thu a zawm duh lova. Chuvangin, Lalpa pawhin lal atan a hnawl ta a ni. Lal Isua ringtute pawh, min kohchhan leh hruaitua min ruattu Lalpa duhdanin  kan nung em? tih mahni kan inzawh a pawimawh hle mai, a chhan chu Lalpan kan chungah ro a la rel dawn vang a ni. "Dan petu leh roreltu pakhat chauh a awm, chhandam theia tiboral theia chu; nang ṭhenawmte sawiseltu chu tunge maw i nih le?" tih ziak a ni. (Jakoba 4:12) 


Ni, Lalpa chuan halral thilhlante leh inthawinate aiin a thu zawm leh a thuawih a lawm zawk a. Keini pawh hian hna thawk tura kan lak, kan hnuaia thawkte pawh thuawih turin kan duh ṭhin. Kan lakah helin, luhlul chhuah se, kan thu awih lo se, engtin nge kan lawm theih ang? 


Lalpan a kawng min kawhhmuh thianghlimna leh remna kawng zawh lova, khawvel ropuina leh thianghlim lohna - sual kawng kan zawh si chuan kan inthawinate leh kohhran tana kan thawh te hian awmzia a nei dawn em ni? 'Ngai teh, inthawina aiin thuawih chu a ṭha zawk a...Helna hi aienthiamna sualte nen a inang a, luhlulna hi milem biak leh Pathian lem biak tluk a ni,' tih hi Lalpa thuchhuak chu a ni.Pathian duhdan nge, mihring duhdan zawk kan zawm dawn? A eng kawng zawk hi nge kan unaute leh, kan fate kan kawhhmuh dawn?


ENGTINNGE KAN HRIATZUI ZEL DAWN? - Mahmuaka Chhakchhuak

 ENGTINNGE KAN HRIATZUI ZEL DAWN?

- Mahmuaka Chhakchhuak



Khawvel ram ropui America ram hruaitu ber President hi an mipuite hian an lo ngaisangin an lo dah chungnung thin hle a. Tunhma lamah khan a kohna hming atan hian ‘His Excellency’, ‘His High Mightiness’, ’His Elective Majesty’ tih leh ‘His Highness of President of the United State of American and the Protector of Her Liberties’ tihte chu a hming atan leh a nihna sawina atana hman turin an lo ngaihtuah tawh thin. A tawpah erawh ‘The President of the United States’ tih chu lungrual taka pawm a ni ta a, vawiin thlenga hman ala ni. Vawiin thleng hian US chuan ram hruaitu lu ber leh thuneitu ber President 46 an nei tawh a, chung US President tinte chu anmahni hunlai theuhah sawizui an ni thin. Danglam bikna pawh an nei theuh a, a tha lama emaw a chhe lamah pawh sawi zui an ni theuh a, chung zinga a langsar zual tlem han tarlang ila;  


George Washington: April 25, 1789-a America President hmasa ber atana lakluh a nih atangin a kohah mawhphurhna sang tak a awm tih a hre nghal a. A thinlung leh a ngaihtuahna zawng zawng mai ni loin a tisa zawng zawng lam nen ram rawngbawl turin a inhlan nghal a ni. Vawiin thleng hian Revolutionary War laia hruaitu a nihna leh sorkar nghet leh hnathawk thei din tura a beihna avangin zah a hlawh hle. A rinawmna leh mawhphurhna chak taka a hlen thin avangin hriat zui reng a ni. 


Abraham Lincoln: A ni pawh American President 16-na niin Civil War laia a hruaitu nihna leh saltanna tihbo a tumna avangin US chanchina President ropui berte zinga mi anga ngaih a ni. A thusawi thiamna leh a thusawi hmanga mi fuih thiamna avangin hriat hlawh tak a ni bawk a. A thusawi ropui ber ti hiala an sawi chu Nov. 19, 1863 chawhnu lama Gettysburg-a thumal 257 lek hmanga a sawi chu niin chutah chuan heti hian thutawpna a hmang a – He ram hian Pathian hruaina hnuaiah Zalenna tha zawk leh tluantling zawk nei sorkar; Mipuite din leh mipui te’n an duh anga an duan; mipui tana thawk zel tur sorkar chu he lei atang hian tihchhiatin a awm leh tawh ngai lo ang tiin. He thu hi America-a tualchhung Indona thlen laia a sawi a niin America chanchinah thusawi ropui bera sawi a ni nghe nghe. 


Franklin D. Roosevelt: A ni pawh American President 32-na niin Great Depression leh Indopui II-na laia hruaitu a nihna avanga hriat hlawh a ni. New Deal a kalpui a, hei hian economy a tichak a, Indopui avanga mipui nunau hrehawm tuarte tan chhawmdawlna a pe bawk. Indopui II-naah pawh Allies-te hnehna chang turin a pui bawk. Atlantic tuipui chung ngeia Atlantic Charter, British leh America thuthlung pawh kha amah leh Winston Churchill ngeiin Aug. 14, 1941-a an nemngheh a ni.   


John F. Kennedy: America President 35-na pawh hi a hmelthat avang leh thusawi a thiam vanga ngaihzawn rawn a ni. Midang hip theihna, a tleirawl lai atang a chhawm leh hmalam hun ṭha zawk tura vision tha tak a neih avangin hriatreng a ni. A thusawi pakhat vangin America thalai rualte chu an ram tana thil tha ti turin a nawr kal a, an ram tana ṭhatna tura bei turin a fuih bawk. Civil rights lamah pawh inpekna nghet tak a neih pawh vawiin thlenga fak leh chawimawi ala hlawhna a ni.  


Richard Nixon: American President 37-na erawh hi chu Watergate scandal-a a inrawlh avangin hriatreng a ni a, a tawpah chuan a ban phah ta a nih kha. US President zahawm tak aṭanga bang awmchhun a ni a, a administration-ah pawh inhnialna leh eirukna a tam hle. Lal Isua zirtir sawm leh pahnih zinga Juda Iskariot-a hming kan lamri ve sek ang hian a ni pawh mi tha leh chawimawi tlak tam tak zingah vawiin thlengin a hming hi la lamrik fo a ni.  


Ronald Reagan: American President 40-na pawh hi a chanchin sawi a nuam a, vawiin thlengin A conservative policy leh sorkar regulation leh chhiah tihtlem a tumna avangin hriat hlawh a ni. Sipai chak tak neih duhtu a ni bawk a, Cold War tihtawp kawngah pawh a thawhhlawk hle.


Hengte hi US President ṭhenkhat, an Preident-puite zinga danglam bikna nei tlemte chauh a ni. President tin hian an chakna leh chak lohna an nei vek a, an legacy chu an hun laia harsatna an tawhte an hmachhawn dan aṭangin a thleng thin. Mi bik an niin chhuanawmna eng emaw tak nei vek an ni a, vawiin thlengin America President-te hian danglamna mak tak nei an la ni. Barrack Obama pawh khawvel chawk buaitu misual hmingthang Bin Laden thihnaah mawhphurhna sang tak a chelh avangin a hming kan lam ri lo thei lo a, chutiangin Donald Trump ngei pawh ISIS Leader kahhlum avangin a hming kan lam ri kumkhua tawh ang. Bill Clinton ngei pawh a chanchin ṭha lam sawi tur a awm rualin a hming lam rik apiangin Monica Lewinsky hming sawi rik a ngai ta ziah bawk a nih hi.  


Father of Chinese Republic tia vawiin thlenga hriat hlawh tak, Sun Yat Sen (1866 - 1925) chuan ‘China hian Compass kan hmuchhuak a, Printing Press kan siamchhuak bawk a, thleng leh no tle siamna; porcelain kan hmuchhuak a, silai-zen kan hmuchhuak a, thingpui fe leh silk puan tah dan kan hmuchhuak bawk a. Ram dangte hian kan thil hmuhchhuahsa hmang hian nasa takin thil an siam ta. Janpanho phei chuan chung thil hmang chuan nasa takin hma an sawn phah a, kan mipuite finna leh thiamna hi Japanho aiin a chungnung zawk a; anni ai chuan kan fing zawkin kan thiltihtheihna a nasa zawk bawk. Japan hoin khawthlang ho tihdan an lachhawng a, awlsam zet zetin thil siamna leh khawl an siam ta a. Japan ai chuan kan ram hi a let sawmin a zau zawk bawk a, anni ai chuan kawng engkimah a let sawmin thiltihtheihna kan nei tam zawk a ni. 


China hian nasa takin tan kan la ang a, khawvela ram hausa ber pakhatna hi kan ni thuai thei dawn a ni tih kan hriat a tul. Tunah chuan engtinnge pakhatna kan nih theih dan kawng chu? Kan thlahtute thurochhiah pakhat chu chaklote chu khai ding ula, a lian leh hausate chu beng hniam ula tih a ni a, chu chu muanna leh mi tinte dikna leh zahawmna kenkawh theihna kawng a ni. Chu chu a ti thei lo a nih chuan eng atan nge China hian a thiltihtheihna leh chaknate chu a hman tak ang? Hetiang atan hian kan inhmang ṭangkai tur a ni dawn lawm ni le? Tiin kum 1924 daih tawhah khan alo sawi a, he thusawi avang hian hriatreng a ni a, fakna leh chawimawina la hlan reng a ni.  



Kan ram hruaitute hi engtin nge kan hriatzui zel hlawm dawn le?

FEBRUARY 17, 2025 ZING LAM THU TAWI

 FEBRUARY 17, 2025 ZING LAM THU TAWI


Rambuai lai khan 'Khaw khawm' ṭum li a awmin ṭum khatna chu Jan. 4, 1967-ah ṭan a ni a. Hetah hian Silchar tlang dung, Aizawl, Setchhip, Lunglei kawngpui dung, khaw 106-te chu chawlhkar 10 chhungin an khawm a, Center 19-ah khawm niin mihring 57, 873 khawm an niin he Khaw khawm hi a hmingah Protected and Progressive Villages (PPVS) tih a ni.


A ṭum hnihna atan New Grouping Center hming vuahin kum 1967 - 68 chhungin Bangladesh leh Tripura ramri hrul khuate, Lunglei, Lawngtlai, Darngawn, Seling aṭanga Champhai lamah khaw 194 te chu Center 39-ah khawm a niin mihring 97, 339 khawm an ni bawk.


A ṭum thumna atan kum 1968 -70 chhungin khaw tuam bik pawh nei loin kum 1970 August thla thleng chu khaw hrang hrang sawikhawm niin khaw 110 lai chu Center 26-ah khawm a ni a, an khaw khawm chhunga mihring cheng hi 47, 156 an niin hei hi Valuntary Grouping Center an ti.


A ṭum lina pawh chu a hming atan Extended Loop Area an tiin tuam bik nei chuang loin kum 1968 -70 chhungin khaw 17-te chu an khawm leh a, hetah hian mihring 24, 219 an cheng a ni.


~Mahmuaka Chhakchhuak

Monday, 10 February 2025

ISUA ZIRTIRTE CHANCHIN TAWI - Mahmuaka Chhakchhuak

 ISUA ZIRTIRTE CHANCHIN TAWI

- Mahmuaka Chhakchhuak 


SIMON PETERA Isua zirtirte zinga a puipa ber pakhat a ni a, a pa chu Johana a ni. Bethsaida khuaa awm a ni a, Kapernaum ah pawh in a nei nghe nghe a ni. Sangha mana eizawng ṭhin a ni a, Isua a hmangaih avangin Rom khawpuiah amah zawngtute hnenah a inhlan a, 67 AD khan Kross ah a letlingin an khengbet a ni.


ANDRIA Simon Petera nen hian unau an ni a, Pathian thu hrilin ram hrang hrang - Skuthia te, Grik te, Asia Minor te a tlawh a, Ani pawh hi Pathian tana mi huaisen a ni. 69 AD khan Patmos thliarkarah Kross-a khenbeh  a ni. 


JAKOBA Jakoba hi pahnih an awm avangin a ni zawk hi Jakob Liana tih a ni a, Zebedaia fapa a ni. Bethsaida khuaa awm an ni a, Sangha man mi an ni. Isua'n a koh hnuah chanchin ṭha hrilin Jerusalem leh Judai ram velah a zin ṭhin a, 44 AD khan Lal Herod Agrippa I chuan a man a, khandaihin a lu a tansak a ni.


JOHANA ‘Hmangaih Johana’ tih kher a ni ṭhin. Jakoba nen hian unau an ni a, Bible-a chanchin ṭha bu li na leh lehkhathawnte I - III leh Thupuan bu te hi a ziak a ni. 81 - 89 AD laia Kristian tihduhdahnaah an man a, tel soah an thlak a, a thi lo a, Patmos thliarkarah an tan tir leh a, chumi aṭanga a chhuah hnuin 98 AD ah awmlaiin a boral a ni.


JAKOBA Ani hi Jakob Tea an tih zawk a ni. Alphaia fapa a ni a, Galili rama mi a ni. Bible-a Jakoba Lehkhathawn hi a ziak a ni. Kum 94 lai a nih tawhin Isua a phatsan duh loh avangin Jerusalemah an man a, Judate'n  lungin an deng ruih ruih mai a, tichuan a phatsan ngai loh a Pathian hnenah chuan a chawl hahdam ta a ni.


JUDA A hming pakhat zawk chu Thaddaia a ni a, a hming awmzia hi ‘Pathian faka’ tihna a ni. Bible-a Juda Lehkhathawn hi a ziak a ni a, Assuria ram leh Persia ramah te chanchin ṭha a hril ṭhin. 60 AD ah Persia ramah Hreipuiin an chek hlum a ni.


PHILLIPA A hming hi ‘Ngainatawma‘ tihna a ni. Phrugia ramah te, Parthai ramah te, Upper Asia ah te Pathian rawngbawlin a kal ṭhin a, a rawngbawl laiin ringlo mite'n manin Lunginah an tan tir a, chumi hnuah chuan 54 AD ah chuan Herapotis hmunah lungin an denghlum a ni.


BARTHOLOMAIA A ni hi Nathaniela an ti bawk ṭhin. Ṭawngṭai uar mi tak a ni a, chanchin ṭha hrilin a zin nasa hle a, India ram pawh rawn thlenga sawi a ni. A nung chungin a vun an lih sak a, 68 AD ah Albanaah a boral.


MATTHAIA A hming pakhat chu Levia a ni a, Chhiahkhawntu a ni. Chanchin ṭha bu hmasa ber hi a ziak a niin Lalpa tana mi huaisen a ni. Ringtu a nih avangin Jerusalem ah an man a, Lungin an denga, chu mai chu la duhtawk loin 60 AD ah chuan Ethiopia ah a lu an tansak a ni.


THOMA Diduma an ti bawk ṭhin. China ramah te Chanchin ṭha hrilin a han kal a, India ramah a lokir leh a, Mylopore hmunah 72 AD kumah chuan amah dodaltu Hindu hoin a ṭawngṭai laiin Feiin an khawh hlum a ni. 

 

SIMONA Ani hi Kanaan lam mi a ni a, a hming awmzia hi ‘Hriaa zawmtu’ tihna a ni. 60 AD kumah khan Persia ramah Thingzainaa zaibun niin a thi ta a ni.


JUDA ISKARIOTA Cheng 30 a Isua hralhtu kha a ni a, a thiltih avang chuan inchhirin 30 AD chuan Jerusalemah a inawkhlum a, ril tla phungin leiah a tla bawk a ni.

"SAWMA PAKHAT PEK DAN DIK" Hriatapa Sailo

THUPUI:  "SAWMA PAKHAT PEK DAN DIK"


🕎: Malakia 3:10-11   Ka inah eitûr a awm theih nân sâwma pakhat zawng zawng chu thawhlawm inah rawn la rawh u,Vân tukverhte chu hawnsak che uin Malsawmna dawn sên loh khawp hial ka vûr dawn che u nge dawn lo, mi han fiah teh rêng u, Sipaihote LALPA chuan a ti.


11 Eiraltu chu ka khapsak ang che u a, tichuan, in lei rahte chu a tihchhiatsak tawh lo vang che u a, Huana in grêp rah chu a hlam tla ral tawh hek lo vang, Sipaihote LALPA chuan a ti.


 🕎: Matthaia 23:23  Nangni lehkhaziaktu leh Pharisai vervekte u, in chung a pik e! pudina te, mohuri te, zira te chu sawmah pakhat in pe thin a, dan thu pawimawh zawk – felna te, khawngaihna te, rinawmna te chu – in ngaihthah si thin; nimahsela, chung chu asin in tih tur ni, a dangte chu tih thulh chuang lovin.


 🕎: Luka 11:42   Nangni Pharisaite u, in chung a pik e! Pudina te, pardi te, thlai tinreng te sawma pakhat in pe thin a, felna leh Pathian hmangaihna chu in ngaihthah si thin; nimahsela chung chu asin in tih tur ni, a dangte chu tih thulh chuang lovin.


Mizoram awm zawng zawngten sawma pakhat chu kan pe ṭheuh ang chu, amaherawhchu kan pêk dan hi a dik em, a fel em, tih lam hi an ngaihtuah ngai em?


Sawma pakhat kan pêk hian, vân malsawm chu chu kan duh vek ngei ang, vân tukverh hawnga malsawmna dawn chu kan duh vek ang, tin, eiraltu laka min ven pawh kan duh vek ang. Kan pêk dan hi a dik em, tih lam hi ka sawi tum ber chu a ni,


Kan Bible bung leh chang tarlanah hian engnge a sawi,  "Dân thu pawimawh zawk", a ti a, dan thu pawimawh zawkte chu engte nge ni a?


1. Felna.2.  khawngaihna.

3. Rinawmna.

Luka ziakah chuan: 

1.  Felna.

2.  Pathian hmangaihna


Hengte hi alawm kan ngaihthah ṭhin chu,


1. FELNA.  Lal Isuan baptisma a chan dawn khân, Johana hnênah eng thu nge a sawi, kan tih chuan: Felna zawng zawng hlen chhuah hi kan tan a mawi a ni a ti a, Felna chu; I thu pek zawng zawng chu felna a nih avangin, tiin a sawi a,  A thupêk chu kan zawm dik em, kan zawm rinawm em?

2. KHAWNGAIHNA: Khawngaihna hi, a ropui em asin, Pathianin a Fapa mal neih chhun min pe a, kan tan a thi a, chhandamna kan neih theih phah ta a ni. Mi zawng zawng tan.

3. RINAWMNA.: Keimahnia kan awm hian kan rinawm em, ṭhainte nên, pawlte nên chauh em ni kan rinawm, Mahnia rinawm hi a harsa lo hle a, Thupuan chuan thih thlengin rinawmin lo awm rawh, min ti.

4. Pathian Hmangaihna, Pathianin min hmangaih hmasak avangin kan hmangaih a ni tiin Joh ziakah kan hmu a, min hmangaihna chu kan sualte tlân nân a nun min pe a, chu hmangaihna chu alawm Pathian hmangaihna chu, keimah ni pawn kan neih ve a ngaihna chu.


Vân tukverh hawnga mal min sawm theih lohna chhan chu hengte hi kan zawm dik lo va, kan ngaihthah tlat avangin alawm, henghi kan zawma kan tih famkim chuan a dangte chu tih ṭhulh chuang lovin min ti asin, sawma pakhat pawh hi la pek tho tûr a ni.


Dân thu pawimawh zawk hi kan haider lui tlat hi alawm a pawina ber chu.


Hengte Dan Pawimawh zawk hi alawm kan ngaihthah si ṭhin a tih chu, hei vang hian alawm, mal min sawm theih lohna chhan.


Lalpan a thu malsawm rawh se.

A UPA ZAWKIN A NAUPANG ZAWK RAWNG A BAWL ANG. Lalramenga

 A UPA ZAWKIN A NAUPANG ZAWK RAWNG A BAWL ANG..  Essauva leh Jakoba chungchang sawina a ni a, Essauva ka hua, Jakoba ka hmangaih tiin Lalpan...